Skånsam omgjering av skogsmark til beitemark

Sviland ønskjer å nytte mest mogleg av ressursane på eigen gard.

- Desto nærare fjøset du kan halde alt, jo billigare og meir naturvenleg er det. Om ein skal leige beiteareal blir det brått mykje køyring og bruk av diesel. Eit anna poeng er at om eg gjerder inne mine eigne areal så veit eg at gjerda kan stå i 15 år.

Han har tenkt på korleis han kan gjere om skogsmark til beitemark, og har spurd ekspertane om råd.
 

Tre typar skogsmark: Rik, middels og fattig

- Før ein går i gong er det viktig å sjå på kva slags mark ein har, elles kan det gå dårleg. Er marka rik eller fattig, spør NIBIOs beitekartleggjar Yngve Rekdal retorisk. Svaret er at ein må sjå på vegetasjonssamansettinga på bakken.

Grovt sett er det tre typar skogsmark. Den rikaste og beste har gras, bregnar og urter. Den middels rike marka har blåbær og grasarten smyle. Den fattigaste og dårlegaste marka er dominert av krekling, røsslyng og tyttebær, med innslag av lav i nedbørfattige område.

- Manuelle skjøtselstiltak krev mykje ressursar. Eg ser altfor ofte at tiltak blir sett i gong på fattige areal som ikkje vil gje noko att. Innsatsen må difor settast inn på dei rikaste areala.

- Om du likevel vel å gjere om fattig mark så må du gjødsle. Jærbøndene er ekspertar på dette, dei køyrer gjødsel på fattige heier og har utvida beitearealet noko heilt enormt. Du kan dyrke i stålull om du berre har på nok gjødsel, seier Rekdal.

Hogst, beitetrykk og vegetasjonssamansetting

Om marka til Sviland er eigna for beiting kan han rydde og hogge trær i området, men hogsten må tilpassast vegetasjon og beitetrykk.

- Dersom han ikkje har mykje beitedyr bør han opne forsiktig, fordi god lystilgang gir mykje stubbeskot og nyskot av lauvtre. Tørr mark bør han vere forsiktig med, då fjerning av tresjikt aukar fordampinga frå marka. Ved høgt beitetrykk kan han opne skogen godt på areal med frisk vassforsyning.

For å få høgt nok beitetrykk kan det vere eit alternativ å styre beitetrykket ved inngjerding av utvalde område.

- Beiting favoriserer grasartar som toler avbiting. Gras er den beste maten for dyra, difor er beiting i seg sjølv eit tiltak for å kultivere marka, presiserer Rekdal.

Fornuftig og oppnåeleg alternativ

Sviland seier at han har tenkt at det går an å gjere det slik, men at han tidlegare har fått anbefalt «Jærmetoden», med innrykk av gravemaskin, snauhogst, gjødsling og skogsbilvegar.

- Eg tenkjer at dette verker fornuftig, det er eit billigare og oppnåeleg alternativ. Eg trur trikset er å ikkje ta alt på ei gong, og heller opne opp gradvis, gjerde inn dyra, og la dei beite såpass hardt på eit område at skogen ikkje veks opp att.